Bugun...


BEYTULLAH YILDIRIM

facebook-paylas
Esenler Atışalanı Köyü Tarihi At Değirmeni
Tarih: 29-08-2024 16:29:00 Güncelleme: 29-08-2024 16:32:00


Bir zamanlar İstanbul’da genellikle hayvan gücüyle işletilen değirmenler çoğunluktaydı. Günümüz Esenlerini oluşturan Atışalanı köyü eski adıyla Avas Köyün’de hayvan gücüyle çalışan at değirmenleri de vardı. Osmanlı Devleti döneminde, XIX. Yüzyılın ortalarına kadar üç çeşit değirmen vardı: Birincisi, çok rüzgâr alan bölgelerde kurulan ve rüzgâr gücüyle çalışan yel değirmenleri; ikincisi, daha çok akarsuların bol olduğu yerlerde kurulan ve su gücüyle çalışan su değirmenleri ve üçüncüsü ise, hayvan gücüyle çalışan değirmenlerdi. 
 
Tarihten günümüze sofraların vazgeçilmez ana unsuru, nimet nan-ı aziz olan, ekmek başta olmak üzere unlu mamüllerin temel gıda maddesi olması nedeniyle buğday ve unu önemini hiç yitirmemiştir. Ülkemiz Türkiye topraklarında keşfedilen Göbekli Tepe'den anlıyoruz ki buğday tarımı dünya’da ilk olarak ata tohumu siyez buğdayı tarımı ile Anadolu topraklarında başlamıştır. Doğal buğdayın anavatanı ülkemiz topraklarıdır. Daha sonraki dönemlerde ekmeklik buğday (Triticum aestivum) ve makarnalık buğday (Triticum durum) ortaya çıkmıştır. 
 
Ekmeğin ana maddesi olan un elde edilebilmesi için de başta buğday olmak üzere arpa ve mısır gibi tahıllar un değirmenlerinde taneleri öğütülerek günümüzde olduğu gibi ürünler elde ediliyordu. İstanbul’da 1840’lı yıllara kadar çoğunlukla rüzgar, su ve at ile çalışan değirmenler kullanılmışken, bu yüzyılın sonunda bu değirmenler yerlerini buharla ve elektrikle çalışan yeni tesislere bırakmıştır.
 
Geçmişten günümüze un başta olmak üzere tahıl mamülleri elde edebilmek için çeşitli işleme yöntemleri geliştirmiş zamanın ve imkanların el verdiği müddetçe bu teknikler ile tahılları işlemeye devam etmiştir. 
 
Bu öğütme tekniklerinin başlıcaları olarak:
 El değirmenleri; Tarihte antik dönemlerden yakın zamana kadar uzun bir süre insanların el ile granit ve benzeri sert taşların arasında döktükleri tahılları kol kuvvetiyle birbirine sürterek veya ortası delik küçük değirmen taşlarını karşılıklı iki kişi kol gücüyle çevirerek öğütüyorlardı. Ticari olmayan ve hususi kullanıma hitap eden bu el değirmenlerinden Esenlerde böyle bir bilgi ve buluntuya biz ulaşamadık. 
 
Yel değirmenleri; Rüzgar gücünün çarklar ile  harekete dönüştürülmesiyle çalışan değirmenler de kullanıldı. Tarihte daha önce Esenlerde Osmanlı döneminde 1860’tan önce tarihçi Manuel Gedeon, bu bölgede yaklaşık olarak on beş yel değirmeni bulunduğunu ve işletilmiş olduğunu kaydediyor. Daha önce “Rüzgarlı Tepe Esenlerin Yel Değirmenleri” isimli bir makalemizde bu konu kapsamlı olarak ele almıştık. 
 
Su değirmenleri; Akarsuların ve derelerin suyunun akış kuvveti ile çarklarını çevirmesiyle elde edilen ve tahılları öğüten değirmenlerdi. Esenler sınırları içerisinde vaktiyle iki akarsu bulunuyordu. Çinçin Deresi (Vidos deresi) ve Ayvalı Dere. Esenlerde bu akarsular üzerinde veya başka bir su kaynağı üzerinde işletilmiş bir su yapısı olarak herhangi bir su değirmenine biz yaptığımız araştırmalarda henüz rastlayamadık. Tabii olarak bu olmadığını ispatlamaz. Konu araştırmaya halen açıktır. 
 
Yazımıza konu olan at, katır ve eşek gibi hayvan kuvveti gücüyle çalışan, metal çarkları vasıtasıyla değirmen taşlarını çevirerek tahıl öğüten değirmenler Esenler’de de kullanıldığını sözlü tarih çalışmalarımız esnasında öğrenmiş bulunuyoruz.
 
Günümüzde malum olduğu üzere endüstrileşme ile birlikte buharlı ve eletrikli değirmenler klasik dönem yukarıda örneklerini verdiğimiz değirmenleri kullanımdan kaldırmış durumdadır. Öğütme yöntemleri istisnalar hariç zamana yenilmiş ve devre dışı kalmıştır. 
 
Yakın tarihte değirmen ve un denilince şehrimiz İstanbul genelinde ise, meşhur Unkapanı Değirmeni 19.yy. sonlarında inşa edilmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Unkapanı semti ismini "un" ve Osmanlılar dönemi'nde kullanılan bir çeşit tartı aleti olan, toptan satış yapılan yer anlamına da gelen "kapan" kelimelerinden almıştır. Semte "Unkapanı" denilmesinin sebebi ise, İstanbul'a tahıl getiren gemilerin yüklerini Unkapanı'na boşaltılmasıdır. Roma, Bizans döneminden beri Unkapanı bölgesi buğday ticaretinin yapıldığı yer olarak gelişmiş, İstanbul'un en önemli ticaret merkezlerinden biri olmuştur. Bu kadar çok buğday ticaretinin yapıldığı Unkapanı'nda birçok değirmen ve fırın kurulmuştu.
 
Esenler özelinde ise Atışalanı köyü sakinlerinin naklettiği hatıralara göre Cumhuriyet döneminde yakın döeme Esenler ilçesi, Birlik Mahallesi sınırları içerisinde yer alan günümüzde “Deprem Parkı” bölgesinde, Esenler Bilgi Evi’nin bulunduğu zeminde köy sakinlerinden rahmetli Kuşaksız Emin tarafından at gücüyle çalışan bir un değirmenin uzun seneler hizmet verdiğini bölgede yaşayan büyüklerimiz naklediyorlar. Bu değirmen çalışma prensibi olarak mevcut bir su çarkını çeviren bir at vasıtası ile çalışıyordu. Bir Esenler sakini, göç ederek geldikleri Esenler’de 1967 Senesinde gördüğü bir at değirmeninde hububat öğütmek için kullanılan değirmen taşını etrafında dönüp duran bir at olduğunu naklediyor. 
 
Vaktiyle tarım ve hayvancılığın yaygın olduğu Esenlerde buğday, arpa ve mısır gibi tahıllar ihtiyaca binaen tarımı yapılarak tarlalarda üretiliyordu. Bu tahıllar bölgede bulunan değirmenlerde çeşitli ürünlere dönüştürülerek gıda maddesi olarak kullanılıyordu. Değirmenlerin ana üretim kalemi olan buğday, arpa ve mısırdan un, buğdaydan kalın ve ince bulgur, mısır yarması, mısır unu, ayrıca hayvancılıkta kullanılmak üzere hayvan yemi olarak kullanılmak üzere arpa yarması ve unu gibi muhtelif tahıl ürünleri üretimekteydi. 
 
Günümüz Esenlerinde yaptığımız araştırmaya göre müstakil olarak değirmen işletmesi 2024 senesi itibariyle mevcut elektrik ile çalışan modern un fabrikaları halen faaliyette bulunmuyor.
 
Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile… 


Bu yazı 1072 defa okunmuştur.

YORUMLAR
YORUM YAP | 0 Yorum



Henüz Yorum Eklenmemiştir.Bu Yazı'ya ilk yorum yapan siz olun.


FACEBOOK YORUM
Yorum

YAZARIN DİĞER YAZILARI

YAZARLAR
ÇOK OKUNAN HABERLER
SON YORUMLANANLAR
HAVA DURUMU
PUAN DURUMU
Takım O G M B A Y P AV
1 Galatasaray 11 10 0 1 32 11 31 +21
2 Fenerbahçe 11 8 1 2 27 9 26 +18
3 Samsunspor 12 8 3 1 24 13 25 +11
4 Eyüpspor 12 6 2 4 18 11 22 +7
5 Beşiktaş 11 6 2 3 19 10 21 +9
6 Göztepe 11 5 3 3 19 13 18 +6
7 Sivasspor 12 5 5 2 17 20 17 -3
8 Başakşehir FK 11 4 3 4 17 14 16 +3
9 Kasımpaşa 12 3 4 5 16 19 14 -3
10 Konyaspor 12 4 6 2 14 20 14 -6
11 Antalyaspor 12 4 6 2 15 24 14 -9
12 Çaykur Rizespor 11 4 6 1 10 19 13 -9
13 Trabzonspor 11 2 3 6 12 14 12 -2
14 Gaziantep FK 11 3 5 3 15 18 12 -3
15 Kayserispor 11 2 3 6 11 16 12 -5
16 Bodrum FK 12 3 7 2 10 16 11 -6
17 Alanyaspor 11 2 5 4 9 14 10 -5
18 Hatayspor 11 1 7 3 10 18 6 -8
19 Adana Demirspor 11 0 9 2 9 25 2 -16
Takım O G M B A Y P AV
1 Kocaelispor 12 8 3 1 17 12 25 +5
2 Bandırmaspor 12 7 2 3 17 10 24 +7
3 Erzurumspor FK 12 7 4 1 17 8 22 +9
4 Fatih Karagümrük 12 6 3 3 26 13 21 +13
5 Iğdır FK 12 6 3 3 17 10 21 +7
6 MKE Ankaragücü 12 6 5 1 18 12 19 +6
7 Çorum FK 12 5 3 4 14 12 19 +2
8 Boluspor 12 5 4 3 15 11 18 +4
9 Şanlıurfaspor 12 5 4 3 21 19 18 +2
10 Manisa FK 12 5 5 2 16 12 17 +4
11 Esenler Erokspor 12 5 5 2 19 16 17 +3
12 Ümraniyespor 12 5 5 2 18 17 17 +1
13 Pendikspor 12 5 5 2 13 15 17 -2
14 Keçiörengücü 12 3 3 6 13 15 15 -2
15 Gençlerbirliği 12 4 5 3 10 12 15 -2
16 İstanbulspor 12 4 6 2 14 15 14 -1
17 Amed SK 12 3 4 5 10 12 14 -2
18 Sakaryaspor 12 3 5 4 15 18 13 -3
19 Adanaspor 12 1 7 4 10 28 7 -18
20 Yeni Malatyaspor 12 0 12 0 5 38 3 -33
Takım O G M B A Y P AV
1 Sarıyer 12 8 0 4 24 5 28 +19
2 GMG Kastamonuspor 12 8 1 3 22 8 27 +14
3 Altınordu 12 7 1 4 21 10 25 +11
4 Batman Petrolspor 12 8 4 0 21 11 24 +10
5 24Erzincanspor 12 6 1 5 18 7 23 +11
6 Adana 1954 Futbol Kulübü 12 7 3 2 19 11 23 +8
7 Beykoz Anadolu 12 7 3 2 20 15 23 +5
8 İskenderunspor A.Ş. 12 5 2 5 17 8 20 +9
9 Kırklarelispor 12 3 3 6 12 11 15 +1
10 Fethiyespor 12 4 5 3 16 16 15 0
11 1461 Trabzon FK 12 3 5 4 12 12 13 0
12 Kepezspor FAŞ 12 3 6 3 12 13 12 -1
13 İnegölspor 12 2 4 6 8 11 12 -3
14 Isparta 32 Spor 12 1 4 7 7 13 10 -6
15 Sincan Belediyesi Ankaraspor 12 2 6 4 7 16 10 -9
16 Karaköprü Belediyespor 12 1 8 3 10 24 6 -14
17 Altay 12 1 9 2 7 30 5 -23
18 Hes İlaç Afyonspor 12 0 11 1 5 37 1 -32
Takım O G M B A Y P AV
1 Bursaspor 11 9 0 2 24 2 29 +22
2 Karşıyaka 11 8 2 1 19 7 25 +12
3 Silifke Belediye Spor 11 6 2 3 20 10 21 +10
4 Düzcespor 11 5 2 4 18 9 19 +9
5 Kahramanmaraşspor 11 5 4 2 11 11 17 0
6 Bornova 1877 11 4 3 4 18 12 16 +6
7 Belediye Kütahyaspor 11 5 5 1 13 14 16 -1
8 Anadolu Üniversitesi 11 4 4 3 12 11 15 +1
9 Muş Spor Kulübü 11 3 2 6 9 8 15 +1
10 23 Elazığ Futbol Kulübü 11 3 4 4 7 9 13 -2
11 Tokat Bld Plevnespor 11 3 5 3 6 11 12 -5
12 Artvin Hopaspor 11 2 3 6 5 11 12 -6
13 Kırşehir Futbol SK 11 2 5 4 9 15 10 -6
14 Bulvarspor 11 1 5 5 8 22 8 -14
15 Kuşadasıspor 11 2 9 0 11 24 6 -13
16 Ergene Velimeşe 11 1 8 2 3 17 5 -14
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 23/11/2024 Eyüpspor vs Çaykur Rizespor
 23/11/2024 Gaziantep FK vs Başakşehir FK
 23/11/2024 Kayserispor vs Fenerbahçe
 23/11/2024 Bodrum FK vs Galatasaray
 24/11/2024 Sivasspor vs Kasımpaşa
 24/11/2024 Konyaspor vs Hatayspor
 24/11/2024 Samsunspor vs Alanyaspor
 24/11/2024 Beşiktaş vs Göztepe
 25/11/2024 Trabzonspor vs Adana Demirspor
 25/11/2024 Trabzonspor - Adana Demirspor Adana Demirspor ligdeki son 11 maçında hiç kazanamadı  Trabzonspor yenilmez
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 22/11/2024 Pendikspor vs Ümraniyespor
 23/11/2024 Keçiörengücü vs Manisa FK
 23/11/2024 Yeni Malatyaspor vs İstanbulspor
 23/11/2024 Boluspor vs Şanlıurfaspor
 23/11/2024 Gençlerbirliği vs MKE Ankaragücü
 24/11/2024 Erzurumspor FK vs Fatih Karagümrük
 24/11/2024 Adanaspor vs Sakaryaspor
 24/11/2024 Esenler Erokspor vs Çorum FK
 24/11/2024 Kocaelispor vs Bandırmaspor
 25/11/2024 Iğdır FK vs Amed SK
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 23/11/2024 Altınordu vs 1461 Trabzon FK
 23/11/2024 İnegölspor vs Batman Petrolspor
 23/11/2024 İskenderunspor A.Ş. vs Adana 01 Futbol Kulübü
 24/11/2024 Sarıyer vs Karaköprü Belediyespor
 24/11/2024 Afyonspor Kulübü vs Altay
 24/11/2024 Isparta 32 Spor vs Beykoz Anadolu
 24/11/2024 Kepezspor FAŞ vs Fethiyespor
 24/11/2024 Kırklarelispor vs GMG Kastamonuspor
 24/11/2024 24Erzincanspor vs Sincan Belediyesi Ankaraspor
 24/11/2024 Afyonspor Kulübü - Altay Altay ligdeki son 10 maçında hiç kazanamadı  Afyonspor Kulübü yenilmez
 24/11/2024 Afyonspor Kulübü - Altay Afyonspor Kulübü ligdeki son 12 maçında hiç kazanamadı  Altay yenilmez
 24/11/2024 Isparta 32 Spor - Beykoz Anadolu Isparta 32 Spor ligdeki son 6 maçında hiç kazanamadı  Beykoz Anadolu yenilmez
Tarih Ev Sahibi Sonuç Konuk Takım
 23/11/2024 Bulvarspor vs Kırşehir Futbol SK
 24/11/2024 Artvin Hopaspor vs Belediye Kütahyaspor
 24/11/2024 Bornova 1877 vs Silifke Belediye Spor
 24/11/2024 Düzcespor vs Anadolu Üniversitesi
 24/11/2024 Karşıyaka vs Kahramanmaraşspor
 24/11/2024 Kuşadasıspor vs Ergene Velimeşe
 24/11/2024 Tokat Bld Plevnespor vs Muş Spor Kulübü
 24/11/2024 23 Elazığ Futbol Kulübü vs Bursaspor
ANKET
Tüm Anketler

Web sitemize nasıl ulaştınız?


NAMAZ VAKİTLERİ
nöbetçi eczaneler
HABER ARA
Bizi Takip Edin :
Facebook Twitter Google Youtube RSS


Esenlerde neler yaşanıyor anlık olarak haberdar olmak için bizi takip edebilirsiniz. Esenler de kültür sanat haberleri, Esenlerin tarihi, Esenlerde yaşanan siyasi gelişmeler ve Esenler hakkında bilmek istediğiniz herşeye ulaşabilirsiniz.

2024 © Esenler Vizyon Haber Tüm Hakları Saklıdır.
Yazılım: Haber Paketleri
YUKARI